Wspólne decydowanie w firmach jako przejaw kolektywizmu i nawiązywania zdrowych relacji między kierownictwem a podrzędnymi pracownikami - na przykładzie japońskich firm.
Kolektywizm umożliwia szukanie relatywnie trwałych, zakorzenionych w innych kulturach i normatywnie ugruntowanych "indywidualistycznych" albo "kolektywistycznych" wzorów wartości, które orientują strategie życiowej działalności poszczególnych jednostek. Jedną z postaci kolektywizmu jest korporacjonizm. Idea ta głosi uspołecznienie procesów decyzyjnych i interesów wybranych sektorów. W związku z tym dąży on do pogodzenia interesów pracowników i pracodawców w celu poprawy warunków pracy, rozwoju przemysłu i politycznej kontroli nad środowiskiem pracy. W tym przypadku znane są struktury organizacyjne w firmach, w których zwoływane są narady z udziałem kierownictwa i pracowników (np. z taśmy produkcyjnej) i omawiane są wspólnie możliwości poprawy warunków i jakości pracy. W tym systemie kierownik bierze pod uwagę kąt patrzenia podwładnych, uzgadnia z nimi formy pracy, innowacje i uwagi na temat relacji w pracy/ firmie.
Kolektywizm w Japonii
W przypadku kolektywizmu w firmie w Japonii liczy się przede wszystkim partycypacja pracownicza - w postaci odpowiedzialności pracowników za firmę, oraz za jej sukcesy, co wyraża się przez ich udział w procesach decyzyjnych (jako iteracyjny, oddolny model podejmowania decyzji) który pomaga im myśleć o firmie oraz o jej konkurencyjności w dłuższej perspektywie. Sprzyja to na pewno budowaniu kapitału intelektualnego. Interes zbiorowy stanowi wyraz świadomości pracowników, że mogą wydźwignąć się na wyższe ekonomiczne i społeczne pozycje j działając w zorganizowany sposób i tworząc siłę polityczną, która jest zdolna do wyrażania wspólnego interesu, do jego prezentacji i do obrony w ramach demokratycznego systemu politycznego. System polityczny można ujmować szeroko, obejmując organy przedstawicielskie władzy ustawodawczej oraz państwowej władzy wykonawczej, struktury władz lokalnych (samorządowych) i inne instytucje aktywnego uczestnictwa obywatelskiego, które pełnią różne funkcje w mechanizmie życia publicznego. Dopiero w tym systemie ludzie pracy uzyskują dogodne warunki aktywnego uczestnictwa, i decydowania o swoim, które się im należą - jak uważają w stosunku do całego społeczeństwa.
Sfera kolektywizmu
- sposobów gospodarowania, który jest oparty na wspólnej własności środków produkcji; też: pogląd jaki uzasadnia celowość tego sposobu gospodarowania;
- zasad zbiorowej pracy oraz wspólnej własności oraz propagowana i praktykowana w komunistycznych krajach.
Decyzje o kolektywizmie rolnictwa w 1948 roku w Polsce
W naszym kraju decyzję o kolektywizacji rolnictwa podjął KC PPR 1948 roku (w oparciu o rezolucję Kominformu z 1948, o wdrożeniu kolektywizacji we wszystkich komunistycznych państwach). Pomimo zastosowania przez komunistyczne władze środków przymusu, do roku 1951 powstało ok. 2200 spółdzielni. Spółdzielnie zajmowały się tylko 0,8% gruntów rolnych oraz zrzeszały 23 tys. członków. Spółdzielnie rolnicze obejmowały zrzeszenia uprawy ziemi (ZUZ), które cechowały się wspólną własnością gruntów, a także zachowywały prywatną własność składowych części gospodarstwa (w tym maszyny i narzędzia itp.) a także rolnicze zespoły spółdzielcze (RZS), Zespoły spółdzielcze cechowała wspólna własność ziemi oraz wspólna własność inwentarza gospodarczego.
Holizm u podstaw kolektywizmu
U filozoficznych postaw kolektywizmu leży idea taka jak np. holizm. Holizm to pogląd, który głosi, iż wszystkie zjawiska mają całościową. formę Wyniku określonych zjawisk nie można uzyskać przy pomocy zsumowania poszczególnych składników. W związku z tym holistyczne ujęcie człowieka z jego psychiczną i fizyczną stroną oraz nierozłączną konteksty fizycznego, kulturowego i społecznego w jakim funkcjonuje sugeruje próby wyjaśnienia funkcjonowania człowieka przy zastosowaniu paradygmatu systemowego. W związku z tym człowieka należy traktować jako całość i do procesu leczenia podchodzić holistycznie lecząc cały organizm a nie tylko wybrane (zgodnie ze specjalnością lekarza leczącego) organy czy organ. Na przykład leczenie tylko depresji u chorego który depresyjnie reaguje na nowotwór kości z pominięciem leczenia onkologicznego. Tutaj sprawa odnosi się też do zespołu lekarzy jako formy kolektywizmu, współpracy gdy zespół leczy pacjenta gdy wymaga tego choroba. W podanym powyżej przykładzie powinna być współpraca między specjalistą z hematologii, onkologii i psychiatrii aby pacjenta leczyć całościowo oraz przez zespół specjalistów, nie poprzestając tylko na likwidowaniu objawów choroby. W ten sposób podejmuje się leczenie przyczynowe gwarantujące powrót do pełni zdrowia gdy pozwoli na to stan zaawansowania choroby i dobrze dobrane leki. Inny przykład to współpraca w zespole pielęgniarki, terapeuty zajęciowego oraz lekarza specjalisty z rehabilitacji wraz psychologiem i neurologiem w leczeniu pacjenta po udarze mózgu. Obecnie jest to znana forma leczenia na niemal wszystkich oddziałach rehabilitacji w Polsce i na świecie.
Egalitarne zasady kolektywizmu socjalistycznego
W przypadku kolektywizmu można mówić o egalitarnych zasadach kolektywizmu socjalistycznego. Socjalizm jako doktryna gospodarcza postulował za upowszechnieniem świadczeń socjalnych oraz poddania gospodarki społecznej kontroli przez instytucje państwowe, instytucje samorządowe, korporacyjne albo spółdzielcze. Wspólną częścią odmian socjalizmu było częściowe albo całkowite odrzucenie idei kapitalizmu i wypromowanie idei społecznej sprawiedliwości. Marksistowska koncepcja socjalizmu zakładała etapy historyczne jakie zastąpią system kapitalistyczny przez socjalizm (stan który poprzedza komunizm). Zakładano że proletariat będzie kontrolować środki produkcyjne na gruncie robotniczego państwa, które wybudowane zostało przez pracowników i służy w ich interesie.
Interakcje społeczne podobne do kolektywizmu w Japońskich firmach
Badania Kidda wykazały że Japończycy, którym przyszło pracować w zach. firmach, często byli zaskoczeni tym, iż ich koledzy z zachodu nie wykazywali tak dużej woli oraz potrzeby networkingu, jak się spodziewali. Należy pamiętać, iż jak długo nie można nawiązać pomiędzy różnymi osobami porozumienia, dobrych relacji, tak długo transfer tzw. wiedzy cichej będzie minimalny albo wręcz niemożliwy. Japończycy potrafią budować szczególnie silne relacje z innymi ludźmi, z którymi coś ich łączy (np. osoby pochodzące z tego samego uniwersytetu, albo z tej samej firmy). Z tymi osobami Japończycy dzielą się wiedzą, informacjami, oraz chętniej z nimi prowadzą różne negocjacje. Wokół tych sytuacji rodzą się interakcje społeczne podobne do kolektywizmu, które trudno jest imitować w wielu innych kręgach kulturowych. Najbardziej specyficznym oraz zakorzenionym w japońskiej kulturze jest proces dzielenia się wiedzą cichą, który jest określany jako socjalizacja, ale sposób artykułowania tej wiedzy oraz przekształcania jej w wiedzę jawną (jako eksternalizacja) także wydaje jest silnie nacechowanym kulturowo. Wpływają nań głównie takie wartości oraz normy, jak zaangażowanie grupowe:
- gdy grupa w kulturze japońskiej oznacza coś więcej niż suma jednostek - podkreśla się tu prymat harmonii;
- rolą menedżerów jest facylitowanie osiągania przez grupę wyników, niż jedynie odgórne administrowanie poszczególnych pracownikami.
Główne zasady kolektywizmu
Wg. założeń kolektywizmu każda jednostka podporządkowana jest grupie oraz zobowiązana do pracy na jej rzecz. Zasada wzajemności opiera się na tym, że jednostka liczy na wsparcie grupy. Wynika więc z tego, że w kolektywistycznej kulturze od członków społeczeństwa oczekuje się przede wszystkim solidarności grupowej. Międzyludzkie relacje we wspólnocie są ważniejsze od realizowania zadań. Indywidualizm oraz kolektywizm można rozpatrywać na poziomie funkcjonowania człowieka, co ma wyraz w jego psychologicznym wymiarze a także w zależności od przyjmowanych przez wielu autorów koncepcji o przekonaniach normatywnych oraz o orientacji indywidualistycznej i kolektywistycznej (lub orientacji psychologicznych). Osoby z orientacją kolektywistyczną wykazywały wyższy stopień kooperatywności we własnej grupy. W przypadku obcych osób wzrastał u tych osób poziom rywalizacji. Badani o kolektywistycznej orientacji gorzej współpracowali niż osoby zorientowane indywidualistycznie w przypadku nowo utworzonych grup zadaniowych. Indywidualizm jednak nie wyklucza dobrych relacji z kimś kto jest postrzegany jako inny - jako obcy. Osoby, które wywodzą się z kultury kolektywistycznej najlepiej pracowały w grupie, a najgorzej, gdy pracowały samodzielnie i podpisywały wykonaną pracę swym imieniem. Istnieją przesłanki związane ze związkiem miejsca zamieszkania ze skłonnością do współpracy. W.F. Price, oraz R.H. Crapo (2003) mówią o większej skłonności do współpracy mieszkańców wsi niż miast, co związane jest z funkcjonowaniem tamtejszych ludzi wg. reguł kolektywistycznych.
Socjalizacja od najmłodszych lat a kolektywizm
Różnice w kooperacyjnych zachowaniach są widoczne u dzieci, które wywodzą się ze społeczeństw indywidualistycznych albo kolektywistycznych. Można więc podejrzewać, że wiąże się to z socjalizacją już od najwcześniejszych lat życia z, przekazem wzorów kulturowych i z kształtowaniem się kompetencji działaniowych (kompetencji społecznych), które warunkują współpracę. W kulturze, w jakiej ceni się wartości kolektywistyczne, młode pokolenie socjalizuje się w taki sposób, aby przywiązywało ono wagę do stałości komunikatów , które są niezależne od kontekstu, oszczędności w wyrażaniu emocji i myśli, oraz nie kwestionowało zdania ludzi, którzy są autorytetami. Przegląd badań wyraźnie mówi o tym, że indywidualizm oraz kolektywizm stanowi ważną kategorię, która wyjaśnić zachowanie się ludzi w sytuacjach, które wymagają współpracy.
Autor: www.sui.com.pl.